มารยาทในการรับประทานอาหารแบบญี่ปุ่น ตั้งแต่มารยาทพื้นฐานที่ต้องรู้ไปจนถึงวิธีการใช้ตะเกียบ

ก่อนเริ่มทานอาหารคนญี่ปุ่นจะพูดว่า "อิทาดาคิมัส" และหลังจากทานอาหารเสร็จก็จะพนมมือและพูดว่า "โกะจิโซซามะเดชิตะ" ไม่ว่าจะอยู่ที่บ้านหรือในร้านอาหาร

"อิทาดาคิมัส" เป็นคำแสดงความขอบคุณต่อพระเจ้าและผู้ที่เตรียมอาหาร คำนี้มีความสำคัญมากในวัฒนธรรมญี่ปุ่นและยังเป็นการแสดงความขอบคุณต่อผู้อื่นและธรรมชาติในระหว่างการทานอาหารด้วยค่ะ
ส่วนคำว่า "โกะจิโซซามะเดชิตะ" มักจะพูดหลังทานอาหารเสร็จเพื่อแสดงความขอบคุณต่อผู้ที่เตรียมอาหาร นอกจากนี้ ยังใช้พูดเมื่อมีคนเลี้ยงอาหารด้วยค่ะ

ส่วนใหญ่คนญี่ปุ่นใช้ตะเกียบแทนช้อนส้อมเมื่อรับประทานอาหาร เมื่อนึกย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ก็จะมีทฤษฎีต่างๆ ที่อธิบายเกี่ยวกับการใช้ตะเกียบค่ะ ถึงแม้ว่าจะยังไม่รู้ว่าทฤษฎีไหนถูกต้องก็ตาม แต่ว่ากันว่ามีการใช้ตะเกียบมาตั้งแต่สมัยยาโยอิค่ะ (ยุคก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 9 และ 8 ถึงยุคหลักคริสต์ศตวรรษที่ 3) ในยุคนั้นพระราชินีฮิมิโกะเป็นผู้ปกครองประเทศยามะไท (ว่ากันว่าเป็นหนึ่งในประเทศที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของหมู่เกาะญี่ปุ่น) ในยุคนั้นตะเกียบไม่ได้ใช้สำหรับการทานอาหาร แต่ใช้เพื่อถวายอาหารให้แก่เทพเจ้า ตะเกียบในยุคนั้นทำด้วยการหักไม้ไผ่ออกเป็นสองส่วนคล้ายกับคีมหรือที่คีบค่ะ

ผู้คนเริ่มใช้ตะเกียบในการรับประทานอาหารตั้งแต่สมัยอาสุกะประมาณ 1400 ปีที่แล้ว โอโนะโนะอิโมโกะได้นำวัฒนธรรมจีนกลับมายังญี่ปุ่นเมื่อเขาไปเยี่ยมเยือนราชวงศ์ซุยในฐานะทูตค่ะ (ราชวงศ์ของประเทศจีนในสมัยนั้น) ประเทศจีนมีวัฒนธรรมในการรับประทานข้าวด้วยตะเกียบตั้งแต่สมัยนั้น ดังนั้น เจ้าชายโชโทคุซึ่งเป็นสมาชิกในราชวงศ์จึงได้นำวัฒนธรรมในการรับประทานอาหารด้วยตะเกียบมาเผยแพร่ในพระราชวังหลวง และว่ากันว่าการใช้ตะเกียบได้ถูกเผยแพร่ไปทั่วประเทศญี่ปุ่นหลังจากยุคสมัยนี้ค่ะ ในสมัยนั้นจะนิยมทำตะเกียบจากไม้ไผ่ ไม่ใช่ตะเกียบที่ทำจากไม้แบบในปัจจุบันค่ะ

นอกจากนี้ ยังมีทฤษฎีอื่นๆ เขียนไว้ใน "โคะจิกิ" ซึ่งเป็นหนังสือที่เก่าที่สุดของญี่ปุ่น และ "นิฮงโชะกิ" พงศาวดารญี่ปุ่นค่ะ มีตำนานว่าระหว่างที่เทพสุซาโนะโอะโนะมิโคโตะกำลังชมแม่น้ำอยู่ก็เห็นตะเกียบลอยมาบนแม่น้ำ จึงว่ากันว่ามีตะเกียบอยู่ในญี่ปุ่นมาตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว หลังจากนั้นการทานอาหารด้วยตะเกียบก็เป็นที่แพร่หลายในบรรดาคนญี่ปุ่นในสมัยเฮอันค่ะ

ร้านอาหารในญี่ปุ่นส่วนใหญ่จะมีตะเกียบให้ในร้าน และยังมีกฎในการใช้ตะเกียบด้วยค่ะ กล่าวกันว่ากฎพื้นฐานในการใช้ตะเกียบคือให้ใช้ส่วนปลาย 1.5 ถึง 3 ซม. ของตะเกียบหนีบอาหาร และทานโดยไม่ทำให้ตะเกียบเลอะเทอะมากเกินไป แต่ในปัจจุบัน กล่าวกันว่าสามารถใช้ส่วนปลายของตะเกียบได้ถึง 4 ซม. ค่ะ

เมื่อจับตะเกียบ ให้จับด้วยมือขวาก่อน และค่อยใช้มือซ้ายปรับตำแหน่งตะเกียบในมือขวา การปรับตำแหน่งของตะเกียบที่ถือด้วยมือขวาให้ถูกต้องนั้นเรียกว่า "มิเทะ" และถือว่าเป็นกิริยาที่สวยงามค่ะ

มาเพลิดเพลินไปกับการรับประทานอาหารที่ร้านอาหารระหว่างทริปเที่ยวญี่ปุ่น และอย่าลืมเรื่องมารยาทด้วยนะคะ

นอกจากนี้ ถ้าหากใช้ที่วางตะเกียบเมื่อใช้ตะเกียบในการรับประทานอาหารก็จะทำให้ดูสวยงามมากขึ้นด้วยค่ะ การซื้อ "ชุดตะเกียบและที่วางตะเกียบ" เป็นของที่ระลึกจากญี่ปุ่นอาจจะเป็นไอเดียที่ดีนะคะ

เมื่อคุณเข้ามาในร้านอาหารญี่ปุ่น คุณจะได้รับน้ำ (หรือชา) และ "โอะชิโบริ" คุณทราบไหมว่าทำไมมี "โอะชิโบริ" คะ?

ผ้าขนหนูที่ทำจากผ้าฝ้ายเริ่มเป็นที่นิยมในสมัยเอโดะ (ค.ศ. 1603-1867) โดยจุดเริ่มต้นของโอะชิโบริมาจากการที่ โรงเตี้ยม "ฮาตาโงะ" ได้วางถังน้ำและผ้าขนหนูไว้ให้นักเดินทางที่มาเข้าพักไว้ที่ประตูด้านหน้าโรงเตี้ยมเพื่อใช้ทำความสะอาดมือและเท้าที่สกปรกจากการเดินทาง

โอะชิโบริถือกำเนิดขึ้นมาเนื่องจากประเทศญี่ปุ่นมีภูมิอากาศที่ร้อนชื้นเพราะว่าถูกล้อมรอบด้วยทะเลทำให้เหงื่อออกง่าย นอกจากนี้ คนญี่ปุ่นยังรักความสะอาดอย่างมากอีกด้วย กล่าวกันว่าคำว่า "โอะชิโบริ" มาจากคำว่า "ชิโบรุ" ซึ่งหมายความว่าการบีบหรือบิดผ้าขนหนูที่เปียกเพื่อใช้เช็ดทำความสะอาดมือและเท้าที่สกปรกในสมัยเอโดะค่ะ

ในปัจจุบัน โอะชิโบริได้กลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวันของคนญี่ปุ่น นอกจากนี้ ยังมีมารยาทและวิธีการใช้โอะชิโบริเมื่อมีโอะชิโบริให้ใช้ที่ร้านอาหารหรือร้านเหล้าอิซากายะด้วยค่ะ