คู่มือรถไฟญี่ปุ่น วิธีซื้อตั๋ว ประเภท มารยาท แอปพลิเคชันแนะนํา

ความเร็ว ป้ายที่จอด สิ่งอํานวยความสะดวกของรถไฟญี่ปุ่นแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทของรถไฟ ในบทความนี้เราจะมาอธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะของรถไฟแต่ละประเภท

รถไฟความเร็วสูงในญี่ปุ่นซึ่งเหมาะสําหรับการเดินทางทางไกล ด้วยความเร็วสูงสุดประมาณ 320 กม./ชม. รถไฟนี้เชื่อมต่อเมืองใหญ่ๆ โดยใช้เวลาสั้นๆ รถไฟชินคันเซ็นมีอยู่ทั่วญี่ปุ่น เช่น โทไคโดชินคันเซ็น (ระหว่างโตเกียว-ชินโอซาก้า) หรือ โทโฮคุชินคันเซ็น (ระหว่างโตเกียว-ชินอาโอโมริ) ค่ะ

นอกจากจะมีที่นั่งกว้างขวางและมอบประสบการณ์การเดินทางที่สะดวกสบายแล้ว ยังมีสิ่งอํานวยความสะดวก เช่น Wi-Fi ยิ่งไปกว่านั้น ยังมีขบวนรถ "Green Car" พร้อมที่นั่งแบบระบุที่นั่งและ "Grand Class" ที่หรูหรามากยิ่งขึ้นอีกด้วย (เฉพาะรถไฟชินคันเซ็นบางส่วนของ JR East Japan)

ย่อมาจากคำว่า"ทคคุเบ็ตสึคิวโค (Limited Express)" ซึ่งแปลว่าด่วนพิเศษในภาษาญี่ปุ่น โดยส่วนใหญ่มักจะจอดเฉพาะที่สถานีใหญ่ จึงมักถูกใช้ในการเดินทางระยะไกลระหว่างเมือง ขอแนะนำให้ซื้อตั๋วแบบระบุที่นั่งล่วงหน้าเนื่องจากโดยปกติจะต้องจองที่นั่งล่วงหน้าค่ะ ถึงแม้ว่ารถไฟบางขบวนจะมีที่นั่งแบบไม่จำเป็นต้องระบุที่นั่งก็ตาม แต่อาจจะหาที่นั่งไม่ได้ในช่วงฤดูท่องเที่ยวหรือในช่วงที่มีผู้คนใช้บริการเป็นจำนวนมาก

รถไฟที่อยู่ตรงกลางระหว่างรถไฟด่วนพิเศษและรถไฟธรรมดา ทำให้มีความสมดุลระหว่างความเร็วและจํานวนสถานีที่หยุดจอด รถไฟประเภทนี้จอดบ่อยกว่ารถไฟด่วนพิเศษ จึงเหมาะสำหรับการเดินทางไปยังพื้นที่ท้องถิ่นบางแห่ง ในบางเส้นทางอาจต้องใช้ตั๋วรถไฟด่วนเพิ่มเติม แต่ค่าบริการจะถูกกว่ารถไฟด่วนพิเศษ

เนื่องจากมีจุดจอดตามสถานีมากกว่ารถไฟด่วน จึงมักใช้สำหรับการเดินทางภายในเมืองหรือไปยังชานเมือง เหมาะสำหรับผู้ที่เดินทางไปทำงานหรือไปโรงเรียน เนื่องจากเหมาะสำหรับใช้ในการเดินทางจากเขตเมืองไปยังพื้นที่รอบนอก

รถไฟซึ่งจอดที่ทุกสถานี ส่วนใหญ่จะใช้สําหรับการเดินทางในท้องถิ่นและระยะสั้น รถไฟธรรมดาเป็นรูปแบบการเดินทางที่พบได้บ่อยที่สุดและมีราคาถูกที่สุด โดยค่าโดยสารจะคำนวณตามระยะทางที่เดินทาง ไม่มีการระบุที่นั่ง ผู้โดยสารสามารถขึ้นหรือลงได้อย่างอิสระ

JR เป็นชื่อเรียกของการรถไฟญี่ปุ่นแห่งชาติ (Japanese National Railways) ก่อนจะถูกแปรรูปเป็นเอกชนในปี 1987 ในปัจจุบันแบ่งออกเป็นหลายบริษัทในแต่ละภูมิภาค เช่น JR East (ญี่ปุ่นตะวันออก) และ JR West (ญี่ปุ่นตะวันตก) นอกจากนี้ ยังจำหน่ายบัตรพาส เช่น JR EAST PASS ซึ่งครอบคลุมการเดินทางในพื้นที่กว้าง

รถไฟที่เหมาะกับใช้เดินทางในเขตเมือง และสามารถเปลี่ยนสายกับรถไฟบนดินได้อย่างง่ายดาย แต่ละเมืองมีเครือข่ายรถไฟใต้ดินของตนเอง เช่น Tokyo Metro ในโตเกียวและ Osaka Metro ในโอซาก้า

รถไฟที่ดำเนินการโดยบริษัทเอกชนในแต่ละภูมิภาค โดยแต่ละสายมีลักษณะเฉพาะตัว เช่น ในภูมิภาคคันโตมีรถไฟสาย Odakyu และสาย Keio ในขณะที่ภูมิภาคคันไซมีรถไฟ Nankai Electric Railway, Hankyu Railway และ Hanshin Electric Railway ฯลฯ

บัตรโดยสาร

บัตรโดยสารเป็นบัตรที่จําเป็นในการใช้รถไฟ โดยจะต้องระบุเส้นทางหรือสถานีต้นทางและปลายทางในการซื้อ

• ตั๋วเที่ยวเดียว: สามารถใช้ได้เพียงครั้งเดียว ใช้ในการเดินทางในระยะทางที่กำหนด
• ตั๋วรายเดือน: สามารถใช้งานได้ไม่จำกัดจำนวนครั้งภายในระยะเวลาและเส้นทางที่กำหนด เหมาะสำหรับผู้โดยสารประจำ เช่น ผู้ที่เดินทางไปทำงานหรือเรียน

ตั๋วรถไฟด่วนพิเศษ

หากคุณต้องการขึ้นรถไฟด่วนพิเศษ นอกจากตั๋วโดยสารแล้วจะต้องมี "ตั๋วรถไฟด่วนพิเศษ" ด้วย ตั๋วรถไฟด่วนพิเศษมีประเภทดังต่อไปนี้

• ตั๋วแบบระบุที่นั่ง:ตั๋วที่มีการจองที่นั่งล่วงหน้า ผู้โดยสารจะมีที่นั่งแน่นอน ทำให้การเดินทางสะดวกสบายยิ่งขึ้น
• ตั๋วแบบไม่ระบุที่นั่ง: ตั๋วแบบไม่มีการจองที่นั่ง ผู้โดยสารสามารถเลือกที่นั่งที่ว่างได้อย่างอิสระ แต่ในช่วงที่มีผู้โดยสารพลุกพล่าน อาจไม่มีที่นั่งว่างก็ได้

• เครื่องจําหน่ายตั๋ว: เครื่องที่ติดตั้งอยู่ใกล้ประตูตรวจตั๋ว ผู้โดยสารสามารถซื้อตั๋วได้โดยใช้เงินสดหรือบัตรเครดิต นอกจากนี้ยังสามารถเติมเงินและตรวจสอบยอดเงินคงเหลือของบัตร IC ได้จากเครื่องนี้เช่นกัน
  
• เคาน์เตอร์จำหน่ายตั๋ว: วิธีการซื้อตั๋วโดยตรงจากเจ้าหน้าที่ที่เคาน์เตอร์ของสถานี เหมาะสำหรับในกรณีที่ต้องการคำแนะนำเกี่ยวกับเส้นทางที่ซับซ้อน หรือต้องการซื้อตั๋วรถไฟด่วนพิเศษหรือตั๋วแบบระบุที่นั่งล่วงหน้า
  
• แอปพลิเคชัน: สามารถซื้อตั๋วอิเล็กทรอนิกส์ล่วงหน้าได้ผ่านใช้แอปสำหรับสมาร์ทโฟน นอกจากจะสามารถประหยัดเวลารอที่สถานีได้แล้ว ยังสามารถขึ้นรถไฟได้โดยไม่ต้องใช้ตั๋วกระดาษ

1. เมื่อใช้ตั๋วโดยสาร บัตร IC หรือบัตรเครดิตที่รองรับระบบการชำระเงินแบบไร้สัมผัส: หากใช้ตั๋วกระดาษ ให้นำตั๋วใส่ลงในช่องของเสียบของประตูตรวจตั๋วที่สถานี ในกรณีที่ใช้บัตร IC หรือบัตรเครดิต ให้แตะบัตรบริเวณเครื่องอ่านที่ติดอยู่กับประตูตรวจตั๋ว (เครื่องอ่านบัตร IC และบัตรเครดิตจะอยู่คนละตำแหน่ง)
*บัตรเครดิตที่สามารถใช้งานได้จะต้องเป็นบัตรที่รองรับระบบการชำระเงินแบบไร้สัมผัสเท่านั้น

2. เดินผ่านประตูตรวจตั๋ว: เมื่อได้ยินเสียงแจ้งเตือนหรือข้อความบนหน้าจอก็เดินผ่านประตูตรวจตั๋วได้เลย หากมีข้อผิดพลาดเกิดขึ้น โปรดติดต่อเจ้าหน้าที่สถานี

3. รับตั๋วคืน: หากใช้ตั๋วกระดาษ อย่าลืมหยิบตั๋วที่ออกมาทางช่องรับตั๋ว และเก็บรักษาไว้อย่างดี หากใช้บัตร IC หรือบัตรเครดิต จะสามารถผ่านได้เลยโดยไม่ต้องรับตั๋วใดๆ

4. ใส่ตั๋วอีกครั้งเมื่อลงจากรถไฟ: เมื่อถึงสถานีปลายทาง ให้ใช้วิธีเดียวกันในการออกจากสถานี ในกรณีท่ใช้บัตร IC หรือบัตรเครดิตให้แตะบัตร ในกรณีที่ใช้ตั๋วกระดาษให้ใส่ตั๋วลงในช่องที่ประตูตรวจตั๋ว หากไม่มีปัญหาก็จะสามารถเดินผ่านประตูตรวจตั๋วและเดินออกจากสถานีได้

*ไม่สามารถใช้บัตรเครดิตได้กับทุกเส้นทางหรือบริษัทรถไฟ กรุณาตรวจสอบล่วงหน้าเกี่ยวกับสถานีหรือเส้นทางที่สามารถใช้งานบัตรประเภทนี้ได้ก่อนเดินทาง

เมื่อคุณขึ้นรถไฟชินคันเซ็น คุณต้องมีทั้งตั๋วรถไฟด่วนพิเศษและตั๋วโดยสาร กรุณานำตั๋วทั้งสองใบให้เจ้าหน้าที่ดูหรือใส่ที่ประตูตรวจตั๋ว หากคุณใช้ทั้งบัตร IC และตั๋วกระดาษ เมื่อจะเปลี่ยนจากรถไฟสายธรรมดาไปยังรถไฟชินคันเซ็น กรุณาแตะบัตร IC ก่อน และหลังจากนั้นก็ใส่ตั๋วรถไฟตั๋วพิเศษหรือตั๋วโดยสารเข้าไปในประตูตรวจตั๋ว

วิธีรอบนชานชาลา
กรุณายืนรอภายในเส้นสีเหลือง (เส้นนิรภัย) บนชานชาลา เมื่อรถไฟเข้ามาในชานชาลา คุณต้องถอยหลังลงมาจากเส้นที่ยืนอยู่เพื่อให้ผู้โดยสารท่านอื่นๆ สามารถขึ้นและลงได้อย่างปลอดภัย นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการหยุดยืนที่บริเวณใกล้ประตู และเปิดพื้นที่หน้าประตูไว้ให้สำหรับขึ้นลงรถไฟ

มารยาทในรถไฟ
กรุณาวางสิ่งของขนาดใหญ่ไว้ในที่เก็บสัมภาระหรือที่เท้าของคุณเพื่อไม่ให้ปิดกั้นทางเดิน นอกจากนี้ กรุณาตั้งค่าโทรศัพท์มือถือเป็นโหมดปิดเสียงและหลีกเลี่ยงการพูดคุย สำหรับการรับประทานอาหาร ควรจำกัดให้เป็นของว่างเล็กๆ เช่น หมากฝรั่ง ลูกอม ขนมขนาดเล็ก หรือเครื่องดื่มในขวดพลาสติก ควรระมัดระวังไม่ให้กลิ่นหรือเสียงรบกวนผู้โดยสารคนอื่น แต่ในรถไฟชินคันเซ็น มีผู้โดยสารจำนวนมากที่รับประทาน “เอกิเบน” (ข้าวกล่องที่จำหน่ายในสถานี) ดังนั้นการรับประทานอาหารกล่องหรืออาหารว่างเบาๆ บนรถไฟไม่ถือเป็นการเสียมารยาท

การใช้ที่นั่งสำรองพิเศษ
ที่นั่งสำรองพิเศษจัดไว้ให้ผู้สูงอายุ สตรีมีครรภ์ ผู้พิการ หรือผู้ที่มีความจำเป็นได้รับความสะดวกในการนั่ง คำนึงถึงสิ่งรอบข้างและสละที่นั่งให้กับผู้ที่ต้องการ

เมื่อลงรถไฟ
เมื่อใกล้ถึงสถานีปลายทาง ควรย้ายไปที่บริเวณใกล้ประตู เพื่อให้การลงจากรถไฟเป็นไปอย่างราบรื่น เมื่อรถไฟหยุดจอดแล้ว ไม่ต้องรีบลงรถไฟ และควรระมัดระวังไม่ให้ชนหรือเบียดกับผู้โดยสารท่านอื่น

1. Google Maps
Google Maps เป็นแอปที่สามารถใช้ได้ทั่วโลก และยังให้บริการแผนที่และข้อมูลภายในประเทศญี่ปุ่นที่มีความแม่นยำสูง พร้อมข้อมูลจราจรแบบเรียลไทม์อีกด้วย คุณสามารถค้นหาเส้นทางได้ทั้งการเดิน ปั่นจักรยาน ขับรถ และการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ

2. NAVITIME
นอกจากจะครอบคลุมเส้นทางรถไฟ รถบัส และรถไฟใต้ดินทั่วประเทศญี่ปุ่นแล้ว ยังสามารถตรวจสอบตารางเวลาและค่าโดยสารได้อย่างละเอียด นอกเหนือจากการค้นหาเส้นทางต่อรถแล้ว ยังให้ข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่รอบสถานีและแหล่งท่องเที่ยว ยิ่งไปกว่านั้นยังรองรับหลายภาษาอีกด้วย

3. Japan Transit Planner
เป็นแอปที่ออกแบบมาสําหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติที่มาเยือนญี่ปุ่น และรองรับการค้นหารถไฟและรถบัส ข้อมูลการขนส่ง และข้อมูลค่าโดยสาร แอปนี้รองรับหลายภาษา เช่น อังกฤษ จีน และเกาหลี เพื่อช่วยให้การเดินทางเป็นไปอย่างราบรื่น

4. Ekispert
แอปสำหรับสมาร์ตโฟนของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ยอดนิยมในการค้นหาเส้นทางต่อรถ นอกจากจะสามารถค้นหาเส้นทางโดยละเอียดได้แล้ว คุณยังสามารถเปรียบเทียบค่าโดยสารและตรวจสอบตารางเวลาได้อีกด้วย แอปนี้รองรับทั้งภาษาอังกฤษ จีน (ตัวเต็มและตัวย่อ) เกาหลี และไทย

ตกรถไฟ
ไม่ต้องกังวลหากคุณขึ้นรถไฟไม่ทัน สิ่งที่ควรทำคือขึ้นขบวนถัดไป ในกรณีที่มีตั๋วรถไฟด่วนพิเศษหรือตั๋วแบบระบุที่นั่ง กรุณาแจ้งสถานการณ์ให้เจ้าหน้าที่ที่ช่องจำหน่ายตั๋วทราบ เพื่อขอคืนเงินหรือทำการเปลี่ยนขบวน ตั๋วรถไฟด่วนพิเศษบางประเภทไม่อนุญาตให้ใช้กับขบวนอื่นได้ ดังนั้นขอแนะนำให้ตรวจสอบกับเจ้าหน้าที่ก่อน

รถไฟล่าช้าหรือยกเลิกการเดินรถ
หากเกิดความล่าช้าหรือมีการยกเลิกการเดินรถ โปรดตรวจสอบข้อมูลจากจอประกาศในสถานีหรือฟังเสียงประกาศ โดยทั่วไปบริษัทเดินรถจะมีบริการคืนเงินหรือจัดการขนส่งทดแทนให้ หากคุณต้องการใบรับรองความล่าช้าของรถไฟ สามารถขอรับได้ที่ช่องจำหน่ายตั๋ว หรือบางกรณีสามารถดาวน์โหลดได้จากเว็บไซต์ของบริษัทผู้ให้บริการ

สิ่งของสูญหาย
หากทำของหายบนรถไฟหรือในสถานี กรุณาติดต่อสอบถามที่สถานีใกล้เคียงทันที แจ้งรายละเอียดกับเจ้าหน้าที่สถานีเพื่อให้ช่วยตรวจสอบให้ ในกรณีที่หากคุณทําสิ่งสําคัญหาย การแจ้งความกับตำรวจอาจเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง